Kristalbad, Hengelo/Enschede

Locatie
Enschede en Hengelo
Opdrachtgever
Waterschap Vechtstromen
Ontwerper
Abe Veenstra landschapsarchitect i.s.m. Eelerwoude (Stephan Schorn)
Realisatie staat/jaar
2009-2014
Het Kristalbad is gesitueerd tussen Enschede en Hengelo, daar waar de bebouwing van de twee steden elkaar bijna raakt.
Urban Wetland, Kristalbad in Enschede.
© Amar Sjauw En Wa - Windhorst

Met de realisatie van het Kristalbad is het gelukt om verschillende functies te combineren: waterberging voor extreme buien, biologische zuivering van het effluent van de rioolwaterzuivering van Enschede, natuurontwikkeling, recreatie en verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Het Kristalbad is 40 ha groot.

Het Kristalbad is het resultaat van een samenwerking van het waterschap Vechtstromen, de gemeenten Enschede en Hengelo, de provincie Overijssel, het Landschap Overijssel en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

 

Berging voor extreme buien

Enschede ligt 13 m hoger dan Hengelo. In Hengelo is weinig ruimte voor waterberging en tijdens heftige buien liepen vóór 2013 tunnels onder en stroomden riolen over. Om Hengelo te vrijwaren van wateroverlast kan in het Kristalbad tijdens en na heftige buien 187.000m3regenwater geborgen worden.

Biologische zuivering van het effluent van de rioolwaterzuivering van Enschede

Het effluent van rioolwaterzuiveringen is in het algemeen van mindere kwaliteit en niet geschikt voor waterleven. De Elsbeek stroomt door het Kristalbad en wordt grotendeels gevoed door het effluent van de rioolwaterzuivering. Het gezuiverde maar levenloze afvalwater bevat weinig zuurstof en bacteriën. In het Kristalbad doorstroomt het effluent een zogenaamde watermachine die het water ecologisch nazuivert en biologisch actief maakt, waarna het op de Elsbeek wordt geloosd. De watermachine bestaat uit drie zones achter elkaar, die steeds dieper worden. De eerste zone is een drasland, de tweede zone zijn rietvelden en de derde zone bestaat uit wetlands. De draslandzone bestaat uit drie compartimenten die om beurten worden gevuld, leeglopen en droogvallen. Onder invloed van licht, lucht en plantengroei doet de waterbodem zijn zuiverende werking: het afbreken en omzetten van voedingsstoffen.Een enkele keer per jaar wordt het hele Kristalbad gebruikt als regenwaterbuffer.

Ecologische verbindingszone

Het Kristalbad biedt verschillende leefgebieden voor allerlei planten- en diersoorten. De biotopen variëren van droog naar nat en van bosachtig via struiken, riet en ruigte naar open water. Het Kristalbad is dan ook een onderdeel van de ecologische verbindingszones in Overijssel. Er zijn meerdere voorzieningen voor dieren aangebracht zodat ze de barrières van de aanwezige infrastructuur kunnen overbruggen.

Recreatie

Door het Kristalbad zijn fiets- en wandelpaden aangelegd, twee uitkijktorens en een speelplaats. Opvallend is dat tussen de uitkijktorens een zichtlijn is opengehouden. Deze symboliseert de voormalige loop van de Elsbeek. Op het water is een vlonderpad aangelegd. Vanaf die paden zijn de plekken met verschillende waterstanden goed te zien. Vanwege natuurbelangen is recreëren alleen toegestaan op de paden. Ook een lange afstandsfietsroute doorkruist het gebied.

Toegepaste maatregelen